Topograficzny
Słownik
Starożytnych
Aten
Grecja |
Ateny starożytne |
Akropol |
Agora |
Ateny współczesne |
Daty i fakty |
Parthenon [tÕ Parqenèn] - jeden z
centralnie położonych budynków ateńskiego Akropolis. Jego budowę rozpoczęto w 447 p.n.e., a zakończono w roku 432 p.n.e. Uważa się, że budowla
powstała w oparciu o plany Iktinosa i Kallikratesa, zaś przy wykonywaniu elementów rzeźbiarskich
pracować miał sam Fidiasz. Nazwa Partenon nawiązuje do Ateny Partenos (¹ Parqšnoj - Dziewica), której świątynia była poświęcona. Zbudowany w zgodzie z porządkiem doryckim, jest uważany za najdoskonalszy jego przykład, niemniej w świątyni znajdują się elementy porządku jońskiego, tj. 4 jońskie kolumny w pomieszczeniu zachodnim oraz tzw. fryz panatenajski znajdujący się na ścianach celli. Partenon zbudowany z białego marmuru pentelickiego o wymiarach 69,51 x 30,86 m. Otacza ją kolumnada złożona z 46 kolumn (po 17 na dłuższych bokach i po 8 na krótszych). Za pronaosem (przedsionkiem) znajduje się naos, w której na podium umieszczony był wysoki na 11 m posąg Ateny Partenos, wykonany przez Fidiasza w technice chryzelefantynowej, tzn. konstrukcja wewnętrzna wyłożona została kością słoniową i płytkami złota na powierzchni. Proces systematycznego niszczenia Partenonu rozpoczął się w V w n.e., kiedy to usunięto z niego niektóre rzeźby, w tym olbrzymi posąg Ateny dłuta Fidiasza, i zamieniono na kościół chrześcijański. Po zajęciu Aten przez Turków (1458) został zamieniony na meczet. W czasie oblężenia Aten przez Wenecjan (1687) eksplozja wewnątrz budynku (przerobionego przez Turków na magazyn prochu) spowodowała ogromne zniszczenia. Na początku XIX wieku większość pozostałych tam jeszcze wówczas rzeźb została za zgodą władz tureckich wywieziona do Anglii jako tzw. "marmury Elgina" i sprzedana rządowi brytyjskiemu, który umieścił je w British Museum. Niektóre rzeźby trafiły do Luwru i do Kopenhagi |